Vesting چیه؟
وستینگ در حقیقت به بخشی از مالکیت شما در پول یا دارایی‌های دیگه گفته میشه که توسط کارفرمایان به بازنشستگی، حق اختیار سهام یا طرح مزایای دیگه شما کمک کرده. به عنوان مثال برای دارایی‌های مشمول Vesting میشه به مشارکت‌های منطبق با کارفرما یا سهمی از سود شرکت اشاره کرد که معادل درصد مشخصی از حقوق کارمند هست. اگه 100% به یه طرح واگذار شده باشین یا وستینگ شده باشین؛ مانده کامل حساب برنامه به شما تعلق می‌گیره. این مسئله به این معنی هست که کارفرمای شما به هر دلیلی نمی‌تونه دارایی رو از شما بگیره. در مقابل، اگه فقط بخشی از طرح خود رو واگذار کردین یا حتی هیچ‌گونه واگذاری در این طرح ندارین، ممکنه مجبور بشین برخی از دارایی‌ها یا تمام آن‌ها رو هنگام پرداخت موجودی حساب، ضبط کنین. این مورد شامل زمانی هست که شغل خودتون رو ترک کنین یا بیش از 500 ساعت در سال به مدت 5 سال کار نکنین! نکته مهمی رو به خاطر بسپارین تا زمانی که به طور کامل Vesting نشدین، مانده حساب شما گمراه کننده هست. حتی اگه ممکنه در حساب خود پولی داشته باشین، چون ممکنه در آینده اون پول یا سود دیگه‌ای رو از دست بدین. در ادامه به این مسئله می‌پردازیم که تخصیص تدریجی سهام چیه؟ و برنامه وستینگ سهام چطوری کار می‌کنه؟
برنامه وستینگ سهام چطوری کار می‌کنه؟
زمانی که به کارمندان از طریق مسابقه شرکت پول تعلق می‌گیره، یه برنامه معمول وستینگ سهام مشاهده میشه. در چنین حالتی تطبیق دلار می‌تونه سال‌ها طول بکشه. یعنی کارکنان باید مدت اقامت خودشون رو در شرکت طولانی کنن تا از حقوق کامل مالکیت برخوردار بشن. دلیل اصلی مفید بودن یه برنامه وستینگ سهام برای صاحبان مشاغل این مسئله هست که این کار یه استراتژی ارزشمند برای حفظ کارکنان هست. این مسئله در حقیقت می‌تونه کارکنان با کارکرد بالا رو ترغیب کنه که بیشتر بمونن و کارمندان غیر فعال نیز زودتر کار رو ترک کنن. با بیان مثالی، مسئله رو برای شما شفاف‌تر می‌کنیم؛ در جایی که کارفرما 100 واحد سهام محدود به عنوان بخشی از سود مشترک به کارمند ارائه میده، در نظر بگیرید. برای کارمندی که ترجیح میده مدت بیشتری بمونه، بگین به مدت 5 سال در یه شرکت، سهام مطابق با برنامه زیر است:
طبق این جدول، اگه کارمندی تصمیم به ترک کار در سال سوم بگیره، فقط 50 واحد به اون تعلق می‌گیره، این در حالی هست که 50 واحد باقی مانده سلب میشه. به این نکته توجه داشته باشین که عضوگیری برای برخی از طرح‌ها، سود فوری محسوب میشه. این موضوع می‌تونه در مورد یه برنامه بازنشستگی، که در اون حقوق و دستمزد تعویق حقوق کارکنان همیشه 100% تعلق می‌گیره، به خوبی نشون داده میشه. این الگو رو شما می‌تونین در کمک‌های کارفرمایی نیز مشاهده کنین. متناوباً ممکنه از مشارکت‌ها از برنامه واگذاری صخره یا از یه برنامه وستینگ سهام درجه بندی شده برای Vesting فوری استفاده بشه. در مثالی که با هم مرور کردیم، کارمندان حق دارن سالانه سهم کارفرمای خودشون رو در اختیار داشته باشن. یه برنامه امتیاز دهی درجه بندی شده بین 3 تا 7 سال و برنامه‌های 5 ساله Vesting Schedule معمولاً در برنامه‌های بازنشستگی سنتی استفاده میشه. کارمندان نمی‌تونن هر زمان که می‌خوان پول جلب شده رو برداشت کنن چون کاملاً در طرح مشارکت‌های کارفرمای خود هستن. در ادامه بحث تخصیص تدریجی سهام به اصول یه برنامه وستینگ سهام می‌پردازیم.
اصول برنامه وستینگ سهام
برای تشویق به وفاداری کارمندان، کارفرمایان به طور مستمر به حساب بازنشستگی یا حق اختیار سهام شما مشمول یه طرح Vesting کمک می‌کنن. این برنامه تشویقی که توسط یه شرکت تنظیم شده، تعیین می‌کنه که شما به طور کامل مشارکت کارفرمایان در طرح رو به خود اختصاص بدین یا مالکیت کامل اون رو به دست بیارین. در حقیقت از طریق یه برنامه وستینگ سهام ، کارفرمایان کمک‌های خودشون رو مانند یه هویج در مقابل شما آویزون می‌کنن. هر چه سال‌های بیشتری برای شرکت کار کنین، مشارکت بیشتری برای حفظ خواهید داشت. اگه قبل از واگذاری کامل برنامه، اونجا رو ترک کنین، مقداری یا تمام وجوه به شرکت برمی‌گرده. باید این موضوع رو بدونین که عضوگیری در مورد پولی که خودتون به اون اضافه می‌کنین، اعمال نمیشه (این پول شما هست و حتی در صورت ترک شرکت می‌تونین اون رو حفظ کنین). هر زمان هم که در کار خود به برنامه بازنشستگی خود کمک می‌کنین، 100% به مشارکت شخصی شما تعلق می‌گیره. برنامه‌های اعطای اعتبار فقط برای وجوهی هست که کارفرمایان از طرف شما به اونها کمک می‌کنن. بذارین به نکته‌ای توجه شما رو جلب کنیم، کمک‌های شخصی یه کارمند در یه طرح همیشه در نظر گرفته میشه که به طور کامل توسط کارمند واگذار میشه یا متعلق به اون هست. علاوه بر این Vesting فقط به برنامه‌های دارای مزیت تعریف شده واجد شرایط اعمال میشه. سایر برنامه‌های بازنشستگی، از جمله برنامه‌های SEP و IRA ساده، نیاز به پرداخت 100% کمک مالی دارند. در ادامه مبحث تخصیص تدریجی سهام شما رو با انواع Vesting Schedule آشنا می‌کنیم.
انواع برنامه‌های وستینگ سهام
در این بخش از مبحث تخصیص تدریجی سهام می‌خواهیم شما رو با انواع Vesting Schedule آشنا کنیم. برنامه‌های وستینگ سهام به طور عمده 3 نوع مختلف داره. این سه نوع شامل موارد زیر هست:
- واگذاری مبتنی بر نقطه عطف
- واگذاری مبتنی بر زمان
- واگذاری هیبریدی
واگذاری مبتنی بر نقطه عطف
واگذاری مبتنی بر نقطه عطف به روش اول واگذاری اشاره داره که در اون گزینه‌های سهام و مزایا بر اساس کارایی و عملکرد برخی نقاط عطف در یه شرکت به کارمندان اعطا میشه. به عنوان مثال ممکنه بعد از دستیابی به یه هدف خاص، به کارمندان واحد فروش و بازاریابی یه شرکت اختیارات سهام داده میشه. به همین ترتیب به حسابداران شاغل در یه شرکت حسابداری، ممکنه بعد از اتمام تعداد معینی از حسابرسی‌های ماهانه، اختیارات سهام داده بشه. این اولین نوع از تخصیص تدریجی سهام یا Vestng بود.
واگذاری مبتنی بر زمان
در یه برنامه واگذاری مبتنی بر زمان، کارمندان با توجه به یه برنامه یا cliff، درصد گزینه‌های سهام خودشون رو در طول زمان کسب می‌کنن. صخره یا Cliff حداقل زمانیه که موسسان باید در کار حضور داشته باشن تا اولین نوبت سهام خودشون رو دریافت کنن. بقیه گزینه‌ها به صورت 3 ماهه یا ماهانه، مطابق با برنامه وستینگ سهام اعطا می‌شوند.
واگذاری هیبریدی
واگذاری هیبریدی یا هیبرید وستینگ، ترکیبی از واگذاری مبتنی بر نقطه عطف و مبتنی بر زمان هست. این مسئله حکم می‌کنه که کارمندان فقط پس از مدت زمان مشخصی در شرکت و دستیابی به یه هدف خاص، مجاز به استفاده از اختیارات سهام هستند. این مورد آخرین نوع از تخصیص تدریجی سهام یا Vesting Schedule بود.
شرایط خاص برنامه وستینگ سهام
در این بخش به شرایط خاص برای برنامه وستینگ سهام می‌پردازیم. یکی از این شرایط خاص مرگ هست. در حالت معمول شکل رایج واگذاری سهام معمولاً یه دوره انتظار داره. یه دوره انتظار برای مطالبه حقوق وراثت پس از مرگ وارث در نظر می‌گیره. از دوره انتظار برای حل اختلافات در حال ظهور و کاهش احتمال مالیات مضاعف در صورت مرگ دو یا چند موصی استفاده میشه. مثالی دیگه از شرایط خاص برای تعیین حق سهام یه خردسال می‌تونه از Vesting Schedule استفاده کنه. در چنین شرایطی، مقررات ویژه‌ای اعمال میشه تا سهم صغیر 100% قبل از رسیدن به 18 سالگی یا ازدواج به اون تعلق نگیره. در صورت فوت صغیر حق ارث رو از اون سلب می‌کنن و سهام اون بین سایر ذی نفعان توزیع میشه. البته سهام می‌تونه بلافاصله به اون اعطا بشه که هیچ منفعتی هم در اون وجود نداره. استارتاپ‌ها معمولاً به عنوان جبران نوعی خسارت، به برنامه‌های اختیار خرید سهام یا سهام عادی کمک می‌کنن. این کمک هزینه‌ها می‌تونه کارمندان، فروشندگان، اعضای اجرایی یا ارائه دهندگان خدمات رو برای ارتقاء و وفاداری و تشویق بهره وری به سمت اهداف یه شرکت هدف قرار بده. چنین اشکال کمک هزینه‌ای به دلیل قوانین طرح نمی‌تونه در دوره واگذاری به فروش برسه. در ادامه بحث تخصیص تدریجی سهام مثال‌هایی از وستینگ سهام برای شما می‌زنیم.
نمونه‌هایی از برنامه‌های وستینگ سهام
توجه کنین که برنامه‌های وستینگ سهام یا واگذاری می‌تونه بر اساس شرکت متفاوت باشه، هم از نظر مدت زمان هم از نظر درصد سهام واگذار شده در هر سال! به عنوان مثال با نایک شروع می‌کنیم. نایک به کارمندان خودش 5% تعهدات مشارکت اونها رو پیشنهاد میده، که بلافاصله اون رو جبران می‌کنن. هیچ برنامه‌ای برای انتظار یا سایر شرایط برای استفاده از مسابقه وجود نداره. نایک همچنین واحدهای سهام محدود RSU رو ارائه میده که به طور معمول 25% در سال (طی چهار سال) رو به خودش اختصاص میده. پس از گذشت 4 سال از تاریخ اعطای سهام، می‌تونین بلافاصله سهام رو بفروشین یا اون رو نگه دارین و ثروت خود رو بیشتر کنین. اما رویکرد آمازون کمی متفاوت هست. مثالی که از پیشنهاد شغل واقعی آمازون گرفته شده، نشون میده که ارزش سهام شرکت هر ساله به طور مساوی، انجام نمیشه. در عوض فقط 5% از سهام در طول سال اول واگذار خواهد شد. پس از اون در سال دوم 15% از سهام اعطا میشه. سال سوم افزایش قابل توجهی رو تجربه خواهد کرد، دقیقاً زمانی است که 40% RSUها اعطا می‌شن. همین امر برای سال چهارم اعمال میشه، زمانی که 100% RSU رو به خودش اختصاص میده. در ادامه طرح‌های اصلی واگذاری یا تخصیص تدریجی سهام رو به شما توضیح می‌دیم.
طرح اصلی واگذاری سهام
در بحث تخصیص تدریجی سهام سه نوع طرح اصلی واگذاری وجود داره که از طریق اونها کارمندان می‌تونن مالکیت کامل مشارکت کارفرمایان رو به حساب بازنشستگی یا حساب طرح مزایای دیگه کسب کنن. این سه طرح اصلی از وستینگ سهام رو در ادامه به شما توضیح می‌دیم.
- برنامه‌های فوری مالکیت کامل رو از تاریخ مشارکت اعطا می‌کنن. همونطور که از اسم اون پیدا هست، کارمندانی که دارای این نوع برنامه واگذاری هستند. 100% حق مالکیت دارند و مشارکت کارفرمای خود رو به محض ورود به حساب اونها در اختیار دارند.
- برنامه‌های درجه بندی شده به مرور زمان، واگذاری‌ها رو افزایش می‌دن. این طرح اعطای حق اشتغال به کارمندان، با افزایش طول خدمت، به تدریج مالکیت سهم کارفرمایان رو افزایش میده. یعنی Vesting Schedule به خوبی از پس این کار بر میاد. در نهایت این کار، به مالکیت 100% منجر میشه. اگه کارمندی قبل از پایان اون دوره کار رو ترک کنه، باید فقط درصدی از کارمزد مطابق کارفرما رو که به اون تعلق می‌گیره، نگه داره. قانون فدرال برای برنامه‌های بازنشستگی درجه بندی شده حداکثر 6 سال تعیین کرده.
- برنامه‌های کلیف یا صخره، مزایا رو بر اساس همه یا هیچ ارائه میده! این برنامه وستینگ سهام یا واگذاری، مالکیت 100% رو به کارمند در یه بخش بزرگ پس از یه دوره خاص خدمت، منتقل می‌کنه. اما تا زمان تکمیل اون دوره خدمت، کارمندان هیچ گونه حق مالکیت در کارمزد کارفرمایان ندارن. در صورت ترک کار قبل از انقضای آن مدت، همه اونها رو سلب می‌کنن. طبق قانون فدرال، برنامه‌های واگذاری صخره در برنامه‌های بازنشستگی واجد شرایط، نباید بیش از 3 سال باشه.
نتیجه
دونستن این که حق واگذاری چیست و جزئیات برنامه واگذاری در شرکت شما می‌تونه به شما کمک کنه تا برای آینده مالی خود برنامه‌ریزی کنین و در صورت ترک شرکت، احتمال کارفرما رو کاهش میده یا از بین میببره. در حالی که شما نباید تصمیمات شغلی خود رو تنها بر اساس برنامه وستینگ سهام یه شرکت اتخاذ کنین، محاسبه مزایای شما تحت برنامه‌های مختلف تخصیص تدریجی سهام می‌تونه به شما کمک کنه تا زمان خروج خود رو برای مطالبه کامل پول و دارایی‌های دیگه که کارفرمای شما به شما میده، به درستی تعیین کنین. اگه از Vesting Schedule خود مطمئن نیستین، با بخش منابع انسانی خود تماس بگیرین یا دفترچه راهنمای مزایای خود رو بررسی کنین تا درباره هرگونه طرح استحقاق احتمالی بازنشستگی یا سایر مزایای شما بیشتر بدونین.
