تا به حال به نحوه کار یک شرکت یا سازمان توجه کرده اید؟ به نظر ساده می رسد. هر شخصی وظیفه، مسئولیت و جایگاه خود را داشته و سعی می کند در آن حوزه پیشرفت کرده و خود را به سطح بعدی برساند. یکی از اصلی ترین کار ها که به برقراری نظم و انضباط در ساختار سازمان کمک خواهد کرد، سلسله مراتب سازمانی می باشد. با داشتن یک برنامه دقیق، می توانید عملکرد شرکت خود را بهبود بخشیده و موجب پیشرفت آن گردید. در ادامه مطلب سلسله مراتب سازمانی و تمام مواردی که باید در رابطه با آن بدانید را برایتان بررسی خواهیم کرد تا از این ویژگی در سازمان ها و شرکت های مختلف، برای پیشرفت بیش تر استفاده کنید.
سلسله مراتب سازمانی چیست
به طور دقیق تر، به سازمان دهی و چیدمان افراد استخدام شده در یک شرکت، با توجه به توانایی، قدرت، عملکرد و موقعیت آن ها سلسله مراتب سازمانی می گویند. اصولا با توجه به سطح توانایی، افراد بالاتر با قدرت بیش تری دارند و افراد پایین تر با قدرت کم تری به کار خود ادامه می دهند. اغلب تمام شرکت ها و سازمان ها دارای سلسله مراتب سازمانی مخصوصی برای کسب و کار خود هستند. بدین وسیله قدرت، اختیارات و مسئولیت های هر فرد به طور کامل شناخته شده و هر شخص را در جایگاهی مناسب قرار خواهد داد.
لازم به ذکر است که شرکت های توسعه یافته دارای سلسله مراتب سازمانی پیچیده و گسترده تری می باشند. در حالی که کسب و کارهای کوچک و تازه تاسیس، اغلب برنامه ای بسیار ساده را دنبال می کنند. برای درک بهتر، می توانید یک هرم را تصور کنید. افرادی که در صدر هرم قرار دارند، دارای قدرت بیشتری می باشند و از قدرت پرسنل قسمت پایینی کاسته خواهد شد. همچنین ممکن است به صورت یک زنجیره نیز دیده شود. زیرا تمام پرسنل را به یکدیگر متصل کرده و مشخص می کند که هر فردی باید از چه کسی دستور بگیرد و یا چه شخصی را زیر نظر خود داشته باشد تا با این کار، نظم و انضباط بیش تری در مجموعه رواج گردد.
در برخی از شرکت ها افرادی که در سطح بالا تری از هرم قرار دارند، بهترین امکانات را داشته و اغلب محل کار زیبا تری نیز نسبت به افراد معمولی خواهند داشت. اما سازمان هایی نیز وجود دارند که این گونه تفاوت ها را نپذیرفته و برای تمام افراد جایگاهی مناسب و با امکانات عالی برای کار تهیه خواهند کرد.
نحوه تقسیم قدرت
همان طور که ذکر کردیم سلسله مراتب سازمانی می تواند مانند یک هرم ترسیم شود و هر شخصی که به راس آن نزدیک تر باشد، دارای قدرت بالا تری نیز خواهد بود. عموما کارمندان و کارکنان ساده که قدرت خاصی ندارند در پایین ترین سطح هرم قرار خواهند گرفت.
همچنین دیده شده است که برخی از شرکت ها و کسب و کار ها، به جای هرم از سطح بندی افقی بهره گرفته اند. در این صورت تمام افراد در جایگاه های مختلف، دارای قدرت و مسئولیت های یکسانی می باشند. در نتیجه تمام افراد در کنار هم با یک سطح قدرت، برای رشد کسب و کار و بهبود شرایط سازمان تلاش خواهند کرد. نحوه انتخاب سلسله مراتب بر عهده رئیس شرکت می باشد. با توجه به نوع کسب و کار، پرسنلی که دارد و موارد این چنینی، سعی می کند بهترین نوع را با لایق ترین افراد ترسیم کرده و به بهبود وضعیت شرکت خود کمک کند.
نحوه گروه بندی افراد مختلف در سلسله مراتب سازمانی
- اولین گروه اغلب از اعضای هیئت مدیره تشکیل می شود. این گروه به وسیله رئیس شرکت اداره شده و دارای قدرت بسیاری می باشد، عموما در بالای هرم قرار گرفته و می توانند به سادگی برای اخراج کارکنان و مدیران اجرایی اقدام کنند.
- گروه بعدی را مدیران اجرایی تشکیل می دهند. این افراد تحت نظر مدیر ارشد کار کرده و وظایف خود را انجام خواهند داد. مدیران اجرایی شامل مدیر مالی، مدیر عملیاتی، مدیر اطلاعاتی و سایر موارد این چنینی می باشند که هر یک وظایف و مسئولیت های مخصوص به خود را دارند.
- در ادامه سلسله مراتب سازمانی شاهد حضور مدیرانی هستیم که با بخش های کوچک تر و کارمند های ساده تر سر و کار دارند. آن ها نحوه کار و گزارش پرسنل های معمولی شرکت را بررسی کرده و بر روی اجرای دقیق آن ها نظارت می کنند.
- گروه آخر نیز اغلب شامل کارکنان ساده شرکت می شود که نسبت به افراد دیگر دارای قدرت پایین تری بوده و وظیفه یا مسئولیت ویژه ای را بر عهده ندارند.
اهمیت وجود سلسله مراتب سازمانی
- آگاهی از وظایف خود: وجود سلسله مراتب سازمانی بسیار اهمیت دارد، زیرا در این صورت هر شخصی از وظایف، مسئولیت ها و جایگاه خود مطلع خواهد شد. در نتیجه بهترین عملکرد را ارائه کرده و به اندازه خود، موجب پیشرفت بیش تر شرکت یا سازمان خواهد شد.
- آگاهی از میزان دریافتی: همچنین میزان حقوق و مزایایی که هر فرد دریافت می کند، اغلب به جایگاه آن در هرم بستگی دارد. هر فردی که در جایگاه بالا تری قرار بگیرد، اغلب دارای مسئولیت های فراوان و حقوق بالا تری نیز خواهد بود.
- عدم به وجود آمدن هرج و مرج: با توجه به جایگاه هر فرد، پرسنل به روشنی می دانند که مشکلات خود را با چه شخصی در میان گذاشته و یا گزارشات خود را به چه کسی ارائه کنند باعث جلوگیری از ایجاد هرج و مرج در سازمان شده و تمام افراد به درستی کار خود را انجام دهند.
جمع بندی
در انتها لازم به ذکر است که هر شرکتی به یک سلسله مراتب سازمانی منظم و ویژه ای برای پیشرفت و تداوم خود احتیاج دارد. هرچه کسب و کار شما کوچک تر باشد، به سلسله مراتبی ساده تر احتیاج دارید و هر چه به سمت رشد بیش تر قدم بردارید، به سلسله مراتبی پیچیده تر و دقیق تر احتیاج پیدا خواهید کرد.
