ده نکته در مورد نحوه داستان نویسی
نوشتن کار راحتی نیست؛ نوشتن یک داستان خوب که کار خیلی سختی است. من قبلا همیشه متعجب بودم که چطوری کمپانی پیکسار هر سال چنین فیلم‌های معرکه‌ای را بیرون می‌دهد. اما بعدا فعمیدم که کمپانی پیکسار برای ساختن یک فیلم عادی دست‌کم شش سال زمان می‌گذارد که البته بیشترین زمان هم صرف داستان فیلم می‌شود.
در این مقاله، شما با ده نکته در مورد نحوه داستان نویسی و مهم‌تر از آن، چگونگی نگارش متن داستان نویسی خوب آشنا می‌شوید.
هر آنچه در مورد نحوه داستان نویسی می‌دانم
من از زمانی که شروع به نوشتن کرده‌ام، همیشه در حال تلاش بوده‌ام تا به سوالی پاسخ بدهم که مدام ذهنم به آن مشغول است: چطوری یک داستان خوب بنویسم. من کتاب‌ها و پست‌های وبلاگی زیادی خوانده‌ام، در کلاس‌های مختلف داستان نویسی شرکت کرده‌ام، از ده‌ها نویسنده سوال پرسیده‌ام و البته داستان‌های خودم را هم نوشته‌ام.
ده مرحله‌ای که در ادامه آمده‌اند، قالب داستان نویسی هستند که من برای نحوه داستان نویسی یاد گرفته‌ام. امیدوارم این مراحل بتوانند نگارش متن داستان نویسی را برایتان آسان‌تر کنند. از همه اینها مهم‌تر امیدوارم یادگیری این مراحل شما را به سمت چالش عمیق‌تری بکشد تا بتوانید در وجود خودتان پاسخ این سوال را پیدا کنید که چگونه می‌توان تولید محتوا به صورت داستان نویسی داشت.
1- یکباره بنویسید
اولین پیش‌نویس داستان خود را در کمترین زمان ممکن بنویسید. اگر داستان کوتاه می‌نویسید، سعی کنید یکباره آن را بنویسید. اگر در حال نوشتن رمان هستید، سعی کنید طی سه ماه تمامش کنید.
از همان روز و دقیقه اول نگران پیرنگ و طرح کلی داستانتان نباشید. همین که میدانید داستانی دارید که قرار است آن را بگویید، کم کم شما را به سمت بقیه ماجرا می‌کشاند. اولین پیش‌نویسی که می‌نویسید، مثل یک عملیات کشف میماند. فرض کنید باستان‌شناسی هستید که قرار است یک شهر باستانی را از زیر شن و خاک بیرون بکشد. شاید سرنخ‌هایی درباره اینکه این شهر کجا قرار گرفته و در کدام منطقه زیر خاک رفته، داشته باشید، ولی تا وقتی شهر را کشف نکرده باشید، هرگز نمی‌دانید چه شکلی است.
بسیار خب! وقت آن رسیده که دست به حفاری و کشف بزنید!
2- به قهرمان داستان خود بال و پر بدهید.
داستان‌ها درباره قهرمان‌ها هستند. پس اگر یک قهرمان درست و حسابی نداشته باشید، نمی‌توانید داستان خوبی داشته باشید. قهرمان داستان چطوری تبدیل به قهرمان می‌شود؟ در جایی از داستان این قهرمان تصمیمی می‌گیرد و به این ترتیب وارد هرج و مرجی می‌شود که در داستان شما ایجاد شده است. بعد به نقطه کشمکش داستان می‌رسد و عاقبت هم سعی می‌کند خودش را از این وضعیت نجات دهد.
یادتان باشد که برای پیش بردن و برجسته‌تر کردن قهرمان داستانتان می‌توانید از شخصیت‌های شرور، شخصیت‌های که مخالف قهرمان داستان شما هستند و یا حتی از شخصیت‌های احمق و نادان استفاده کنید.
3. تعلیق و درام ایجاد کنید
برای ایجاد تعلیق، یک سوال بپرسید. مثلا چیزی شبیه اینکه «آیا این شخصیت داستانی می‌تواند این دیو را بکشد؟» قهرمان داستان خود را به خطر بیندازید. به این ترتیب خواننده را وادار می‌کنید مدام بپرسد بعد چه اتفاقی می‌افتد؟
توجه: برای ایجاد تعلیق نباید اطلاعات زیادی به خواننده بدهید. یادتان باشد هیچ چیزی بیشتر از زیادی گفتن، باعث از بین رفتن جنبه درام داستان نمی‌شود.
4. نشان دهید، نگویید
حقیقت این است که از این عبارت «نشان بده، نگو» خیلی استفاده می‌شود به طوری که به نظر می‌رسد دارد اثر خود را از دست می‌دهد ولی یک راز مهم در داستان نویسی این است که اگر این عبارت را در کنار مرحله شماره 3 قرار بدهیم، یعنی هم تعلیق و درام ایجاد کنیم و هم بدون گفتن، فقط نشان بدهیم، داستان ما عالی می‌شود. پس وقتی قرار است اتفاق جالبی در داستان شما بیفتد که سرنوشت قهرمانتان را عوض کند، چیزی درباره آن به خوانندگانتان نگویید. فقط صحنه رخ دادن آن اتفاق را نشانشان دهید. یادتان باشد که خوانندگان حق دارند، برخی از قسمت‌های داستان را تماشا کنند، نه اینکه آن را بشنوند.
5. دیالوگ‌های خوب بنویسید
چطوری دیالوگ خوب بنویسید؟ خیلی کار سختی نیست، فقط باید دو چیز را به یاد داشته باشید: اول از همه اینکه حسابی قهرمان و شخصیت‌های مختلف داستان خودتان را بشناسید، و دوم اینکه مدام بنویسید.
یادتان باشد که هرکدام از شخصیت‌های داستان شما قرار است شخصیت خاصی باشند و بنابراین هرکدام باید به روش خودشان حرف بزنند. اگر مطمئن نیستید که دیالوگ‌های گفته شده به شخصیت موردنظر می‌خورد، هربار که دیالوگی را نوشتید، آن را چند بار بخوانید و مدام از خود بپرسید: «مطمئنی این دیالوگ به درد این شخصیت می‌خورد؟». اگر جوابی که به خودتان میدهید «نه» هست، دوباره دیالوگ را بنویسید.
6. درباره مرگ بنویسید
بیایید با یکدیگر به پنج رمان آخری فکر کنیم که خوانده‌ایم. یادتان هست در کدام رمان‌ها یکی از شخصیت‌های اصلی و یا حتی قهرمان داستان می‌میرد؟ همیشه در نحوه داستان نویسی خودتان یادتان باشد که مرگ همیشه در داستان‌های خوب و درست و حسابی حضور دارد. شخصیت‌های اصلی و قهرمان‌های داستان‌های عالی و خوبی مثل هری پارتر، ارباب حلقه‌ها و خیلی از داستان‌های خوب دیگر می‌میرند. به یاد داشته باشید که مرگ یک مضمون جهانی است، زیرا هر شخصی که زندگی می‌کند روزی خواهد مرد. با قدرت مرگ در داستان خود به خوانندگانتان تلنگر بزنید.
7. مانند یک حرفه‌ای ویرایش کنید
بگذارید نکته مهمی را برایتان بگویم. اغلب نویسندگان حرفه‌ای برای اینکه داستان بنویسند، حداقل سه چهار بار آن را به صورت پیش‌نویس روی صفحه کاغذ می‌آورند و بعد که کاملا از آن راضی شدند، دستی بر سر و گوشش می‌کشند و آن را به بهترین روش ممکن پاکنویس می‌کنند.
یادتان باشد پیش‌نویس اولیه داستانتان پر از غلط و خط‌خوردگی خواهد بود، برای همین بهتر است آن را به کسی نشان ندهید. اما فراموش نکنید که اولین پیش‌نویس تولید محتوا به صورت داستان نویسی شما بهترین فرصت برای کشف داستان و موضوع آن است.
پیش‌نویس دوم هم قرار است پر از خط‌خوردگی باشد. نویسندگان جوان‌تر سعی می‌کنند زودتر پیش‌نویس اولیه را تمام کنند و از روی همان کار اصلی خود را بنویسند. ولی این کار اشتباه است. شما باید بعد از پیش‌نویس اولتان، دوباره بنویسید و این دفعه تغییرات اساسی داستانتان را مشخص کنید و برای خودتان روش و نحوه داستان نویسی را روشن کنید، طرح بزنید و شخصیت‌های مختلف داستانتان را شکل بدهید.
وقتی نوبت به پیش‌نویس سوم می‌رسد، می‌توانید حسابی تمیزکاری کنید و داستانتان را مرتب و منظم پیش ببرید. قسمت جالب ماجرا شروع شده و قرار است همه چیز شکل بگیرد و زنده شود. اما لطفا یادتان باشد، اگرچه پیش‌نویس سوم قشنگ و خوش آب و رنگ است، ولی تا دو تا پیش‌نویس اول را ننویسید، نمی‌توانید داستان خوبی بنویسید.
8- قانون‌ها را یاد بگیرید و آنها را بشکنید
برای یاد گرفتن نحوه داستان نویسی اول از همه باید بدانید که برای نوشتن داستان قانون‌هایی وجود دارند که باید آنها را بدانید. همه نویسندگان خوب این قانون‌ها را میدانند. اما اگر می‌خواهید نویسنده بزرگی باشید، این قانون‌ها را یاد بگیرید، حفظ کنید و بعد از آنها استفاده نکنید! چون داستان شما به قانون و روشی احتیاج دارد که مختص خودش باشد. فراموش نکنید گرچه قانون‌هایی برای داستان نویسی وجود دارند، ولی آن قانون‌ها برای خدمت به شما و داستانتان به وجود آمده‌اند.
9. وقتی گیر می‌کنید، باید چکار کنید؟
بهترین راه نوشتن است. اگر گیر کردید، به این فکر نکنید که قرار است بهترین نویسنده باشید، قرار است عالی بنویسید، فقط بنویسید و بنویسید. این نوشتن مداوم به شما کمک می‌کند تا کم کم بتوانید خودتان را از دایره‌ای که در آن گیر افتاده‌اید نجات بدهید و دوباره آنطوری که دوست دارید بنویسید.
10. کار خود را به اشتراک بگذارید
وقتی بدانید که قرار است کسی نوشته‌هایتان را بخواند، بهتر و بیشتر می‌نویسید. اگر قرار باشد فقط خودتان بنویسید و فقط خودتان بخوانید، هرگز کسی نمی‌فهمد چقدر از توان خود را برای نوشتن به کار گرفته‌اید. اگر نوشته‌هایتان را به بقیه نشان بدهید، ممکن است از شما انتقاد شود و حس کنید که شکست خورده‌اید، ولی همین باعث می‌شود تا می‌توانید بنویسید و بهتر هم بنویسید.
یکی از بهترین روش‌ها برای نگارش متن داستان نویسی و به اشتراک گذاشتن نوشته‌های خود، شرکت در مسابقات داستان نویسی است. موضوعات مسابقات باعث می‌شوند که خلاقیت در شما زنده شود، محدودیت مهلت ارسال داستان هم باعث می‌شود خودتان را مجبور کنید در فرصت مقرر داستان خود را بنویسید و اگر مسابقه جایزه‌ای هم داشته باشد، باعث می‌شود که برای به دست آوردنش تلاش کنید. کسی چه می‌داند؟ شاید هم برنده شوید.
مقاله بیش از صد ایده تولید محتوا را نیز بخوانید.
بهترین نحوه داستان نویسی
نکاتی که گفتم بخش اصلی قالب داستان نویسی هستند که به شما کمک می‌کنند تا داستان بنویسید، ولی فراموش نکنید بهترین حربه برای نگارش متن داستان نویسی فقط و فقط تمرین است و تمرین!
حسابی تمرین کنید و وقتی هم که داستانتان را تمام کردید، برای خودتان جشن بگیرید و به خودتان تبریک بگویید. بعد بلافاصله داستان بعدی را شروع کنید. یادتان باشد هیچ میانبُری وجود ندارد، فقط و فقط باید بنویسید و بنویسید.
