آشنایی با دستورالعمل کلی نوشتن مطالعه موردی

مطالعات موردی تاریخچه ارزشمند اقدامات بالینی به حساب می‌آید. با اینکه مطالعات موردی نمی‌تواند رهنمود خاصی برای مدیریت بیماران آتی به حساب آید، اما می‌تواند دربردارنده سوابقی از اقدامات بالینی باشد که بتوان از آن برای مطالعات بالینی دقیقتر استفاده کرد. همینطور مطالعه موردی از جمله ابزارهای آموزشی ارزشمند است که می‌تواند یک مورد غیر معمول و یا کلاسیک که یک پزشک با آن روبه‌رو است را آشکار سازد.

از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق اقدامات بالینی در محیط میدانی اتفاق می افتد و نه محیط آموزشی و تحقیق، وظیفه پزشک میدانی است که تجارب خود را ثبت و انتقال دهد. با این حال پزشک میدانی برای نوشتن مطالعه موردی و انتشار آن مهارت کافی ندارد و ممکن است از آن سر باز زند. بنابراین،، مقاله حاضر برای کمک به نویسندگان تازه کار، چه در سطح پزشکی و چه دانشجویی، جهت نوشتن و انتشار یک مطالعه موردی کارآمد تدوین شده است. این رهنمودها به عنوان دستورالعمل های پیشگیرانه در نظر گرفته نمی‌شوند. بنابراین، در کل این محتوا اشاره می‌کنیم که نویسندگان «می‌توانند» و یا «شاید بتوانند» از این دستورالعمل ها استفاده کنند و اجباری در آن نیست. از طرف دیگر، نویسندگان شاید تصمیم بگیرند که به علت وجود شرایط خاص مطالعه موردی پیشنهادات ما را عملی نکنند.

منابع اضافی و مفید برای مطالعات موردی کایروپراکتیک (فن ماساژ و جابه جایی ستون فقرات) شامل موارد زیر است:

• Walden JK. Single subject research designs. J Can Chirop Assoc 1991; 35(2):95–97.

• Gleberzon BJ. A peer-reviewer’s plea. J Can Chirop Assoc 2006; 50(2):107.

• Merritt L. Case reports: an important contribution to chiropractic literature. J Can Chiropr Assoc 2007; 51(2):72–74.

بخشی از این رهنمودها از Budgell B. Writing a biomedical research paper. Tokyo: Springer Japan KK, 2008. استخراج شده است.

 دستورالعمل کلی نوشتن مطالعه موردی

راهنمای حاضر به ارائه دستورالعمل و قالب نوشتاری و تولید محتوا مطالعه موردی جهت انتشار می پردازد. ممکن است بخواهید از این بخش گذر کنید و تنها به قالب ها نگاهی بیندازید و یا اینکه بعداً از آن به عنوان مبنایی برای مطالعه موردی خود استفاده کنید. با این که این دستورالعمل ها و قالب ها حاوی جزئیات بسیاری است، اما مطالعه موردی نهایی شما باید در حدود ۵۰۰ الی ۱۵۰۰ کلمه باشد. بنابراین، نیاز دارید تا بدون گزافه گویی یک مطالعه موردی اثربخش بنویسید.

دستورالعمل نوشتن مطالعه موردی مطابق با الزامات نسخه‌های ارائه شده مجلات زیست پزشکی است که در آن دستورالعمل JCCA به نویسندگان ابلاغ می شود.

پس از این مقدمه کوتاه، دستورالعمل های زیر الگوی قالب ما را دنبال می‌کند. بنابراین، می‌توان بخش به بخش به پیش رفت و اولین پیشنویس مطالعه موردی را ایجاد نمود. برای شروع شما باید درک درستی از ارزش مطالعه موردی که در صدد توصیف آن هستید به دست آورید. بنابراین، پیش از آغاز نوشتن مطالعه موردی باید تمام موارد لازم مطالعه موردی از جمله گزارش های بالینی، گزارشات آزمایشگاهی، اشعه ایکس و غیره را تهیه کنید. از طرفی، تصویری روشن از داستانی که میخواهید در حرفه خود به اشتراک بگذارید به دست آورید. در ابتدایی ترین سطح باید از خود بپرسید نکته جالب مطالعه موردی چیست و در هنگام نوشتن این مورد را به خاطر بسپارید، می‌توانید مقاله نحوه نوشتن مطالعه موردی با مثال را مطالعه بفرمایید. زیرا گاهی اوقات ما چنان غرق در نوشتن می شویم که پیامی اصلی داستان را فراموش می کنیم.

یکی از قوانین کلی دیگر هنگام نوشتن مطالعه موردی این است که به وقایع پایبند باشیم. یک مطالعه موردی باید توصیف واقعی از آنچه که اتفاق افتاده است ارائه دهد. حدس و گمان در مورد مکانیزم های اساسی روند بیماری و یا درمان باید کنار گذاشته شود. پزشکان و دانشجویان به ندرت آمادگی لازم برای بحث در مورد فیزیولوژی و آسیب شناسی را دارند. بنابراین، بهتر است این کار به متخصصان آن زمینه واگذار شود. مهم ترین کاری که میتوانید برای همکاران خود انجام دهید ثبت صادقانه و وقایع بالینی است.

در نهایت به یاد داشته باشید یک مطالعه موردی در درجه اول شرح پیشرفت یک بیماری و نه داستان کاپروپراکتیک است. صحبت های تبلیغاتی در مطالعه موردی جایی ندارد، هر چند نسبت به آن اشتیاق زیادی داشته باشیم. بهترین راه این است که داستان را به زبان ساده بیان کنیم و اجازه دهیم که نتیجه خود صحبت کند. با در نظر داشتن این نکات اجازه دهید روند نوشتن مطالعه موردی را آغاز کنیم. لطفا مطالعه بفرمایید : بیش از 100 نوع ایده تولید محتوا

1. صفحه عنوان 

a) صفحه عنوان، حاوی عنوان کامل مقاله است. به یاد داشته باشید که اکثر مردم مقالات را از طریق جستجو در اینترنت می یابند. آنها شاید تصمیم بگیرند تنها به عنوان مقاله نگاه کنند و بعد از دیدن آن به خواندن بقیه مقاله ترغیب شوند. بنابراین، عنوانی که مبهم و یا غیر اختصاصی باشد ممکن است توجه آنها را جلب نکند. عنوان میتواند شامل عبارت «مطالعه موردی»، «گزارش موردی» و یا «مجموعه موردی» باشد. دو نمونه قالب رایج عنوان، عناوین اسمی و مرکب است. عنوان اسمی یک عبارت واحد است. به عنوان مثال «مطالعه موردی فشار خون بالا بر اثر جابه جایی ستون فقرات». عنوان ترکیبی ترکیب دو عبارت پی در پی است. به عنوان مثال، «فشارخون بالا که در واکنش به جا به جایی ستون فقرات ایجاد میشود: مطالعه موردی». به یاد داشته باشید که عنوان مقاله در ژورنال باید بین 8 الا 9 کلمه باشد.

b) سایر مطالب صفحه عنوان باید مطابق با دستورالعمل کلی JCCA نویسندگان باشد. به یاد داشته باشید که در یک مطالعه موردی نباید بیش از یک الی دو نویسنده وجود داشته باشد. برای اینکه به عنوان نویسنده ذکر شوید باید از نظر فکری در نوشتن مقاله نقش داشته باشید و یا حداقل توانایی توضیح و دفاع از مقاله را داشته باشید. شخصی که تنها کمک های فنی ارائه داده باشد، در انتهای مقاله از وی تجلیل میشود، اما به عنوان نویسنده ذکر نمیشود. اطلاعات تماس سازمان و یا شخص باید برای همه نویسنده در کنار مدارک تحصیلی او ذکر می شود. اگر بیش از یک نویسنده وجود دارد، یک نویسنده باید به عنوان نویسنده ناظر انتخاب شود- شخصی که در صورت داشتن هرگونه سوال یا نظر با او تماس برقرار شود.

c)کلمات کلیدی: از کلمات کلیدی که در مقاله استفاده می شود نام ببرید. این کلمات کلماتی هستند که در هنگام جستجو از طریق موتور جستجو سرچ می شوند. در صورت عملی بودن، باید کلمات را از بین لیست کلمات استاندارد موضوعات پزشکی  MeSH انتخاب کنید. یک نسخه ازMeSH در هر کتابخانه ای موجود است. اگر به این نسخه در دسترسی نداشتید باید اطمینان یابید که کلمات کلیدی در کتابخانه MeSH وجود داشته باشد. به این منظور به آدرس زیر مراجعه کنید:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov:80/entrez/meshbrowser.cgi

2. چکیده

چکیده مقاله معمولاً به دو شکل روایی و یا ساختاری است. چکیده روایی شامل یک نسخه کوتاه شده از کل مقاله است. در این نوع چکیده هیچ عنوانی وجود ندارد. نویسنده تنها سعی میکند مقاله را به شکل یک داستان کوتاه با روند منطقی خلاصه کند. در مقابل چکیده ساختاریافته دارای زیر عنوان است. این نوع چکیده در مطالعات بالینی و علمی محبوبیت بیشتری دارد، زیرا چکیده را به صورت استاندارد نمایش داده و اطمینان می یابد که تمام اطلاعات مهم در آن ذکر شود. این موضوع برای خوانندگانی که مقالات را در اینترنت جستجو می کنند بسیار مفید است. اغلب، چکیده توسط موتور جستجو نمایش داده می شود و بر اساس آن خواننده تصمیم می گیرد که کل مقاله را بارگیری کند و یا خیر. ممکن است در این خصوص نیاز به پرداخت هزینه وجود داشته باشد. در چکیده ساختار یافته احتمال بیشتری وجود دارد که خواننده به اطلاعاتی که مورد نیاز است دست یابد، بدون آنکه به کل مقاله نگاه کند. بنابراین، این سبک از محبوبیت بیشتری برخوردار است. دستورالعمل JCCA نیز استفاده از چکیده ساختار یافته را برای نوشتن مطالعه موردی توصیه می کند.

چکیده ساختار یافته و یا روایی از آنجا که به صورت خلاصه نوشته می شوند، بعد از اتمام مقاله تهیه شود. ما نیز چکیده ساختار یافته را توصیه می کنیم و نویسندگان را تشویق به استفاده از آن میکنیم. عناوین فرعی چکیده عبارتند از:

a) مقدمه: شامل یک الی دو جمله در توصیف متن مطالعه موردی و خلاصه مقاله

b) معرفی مطالعه موردی: استفاده از چند جمله در مورد تاریخچه و نتایج آزمایشات انجام شده. تشخیص و مدیریت مطالعه موردی نیز در این قسمت شرح داده می شود.

c) مدیریت و نتیجه: شرح ساده شکایت بیمار. در صورت امکان به اقداماتی اشاره کنید که به صورت عینی روند بهبود بیمار را در کل مدت پروژه مدیریت نشان می دهد.

d) بحث و بررسی: ترکیب بخش های فرعی قبلی و توضیح در مورد هرگونه همبستگی و ناسازگاری آشکار. در صورت امکان در یک الی دو جمله به شرح آموخته ها بپردازید.

3. مقدمه

در ابتدای این دستورالعمل پیشنهاد دادیم که باید یک ایده روشن و جالب درباره مطالعه موردی داشته باشید. مقدمه جایی است که ما این ایده را به خواننده منتقل می کنیم. بنابراین، قراردادن مطالعه در یک زمینه تاریخی و اجتماعی مفید است. اگر مطالعات موردی مشابه ای گزارش شده است، آنها را به طور خلاصه شرح دهید. اگر مسئله تشخیص و مدیریت بیماری چالش برانگیز است، این فرصت را در اختیار دارید تا آن را بیان کنید. هر بار که به مطالعات قبلی رجوع می کنید، باید مرجع آن را در انتهای جمله ذکر کنید. مقدمه لازم نیست بیشتر از چند پاراگراف باشد. هدف این است که درک درست و روشنی به خواننده بدهید و به او نشان دهید که چرا خواندن این مطالعه موردی برای او مفید است.

4. ارائه مطالعه موردی

این بخش از مقاله در خصوص معرفی داده های خام است. ابتدا شکایتی را که بیمار به خاطر آن به سراغ ما آمده است توصیف می کنیم. بهتر است از کلمات خود بیمار در این قسمت استفاده شود. در مرحله بعدی اطلاعات مهمی که در هنگام تشخیص به دست آورده  را معرفی می کنیم. نیاز به درج همه جزئیات نیست. تنها اطلاعاتی که به ما در تشخیص کمک کرده اهمیت دارد. همین طور باید سعی کنیم اطلاعات بیمار را به شکل روایی به صورت جملات کامل ارائه دهیم. در تمرین ما این مرحله حاوی تشخیص های افتراقی است که شامل لیست کوتاه بیماریهای احتمالی یا اختلالات پنهان بیمار است. ما می توانیم این لیست را در انتهای این بخش قرار دهیم.

گام بعدی تشریح نتایج آزمایشات بالینی است. مجدداً این قسمت به سبک روایی نوشته می شود و تنها اطلاعات مرتبط نوشته می شود. ذکر همه جزئیات در یادداشت های بالینی ضروری نیست.

در صورتی که ما از آزمایش ارتوپدی یا عصب نگاری استفاده کردهایم بهتر است نام و شرح آزمایش درج شود. زیرا ممکن است برخی از افراد نام آزمایش را با نامهای دیگری بشناسند. همچنین بهتر است که نتایج واقعی تشریح شود، زیرا تمام خوانندگان دارای درک مشابه از نتایج «مثبت» و یا «منفی» نیستند.

اشعه ایکس و یا سایر تصاویر در صورتی مفید هستند که به اندازه کافی از شفافیت برخوردار باشند. اطمینان حاصل کنید که قبل از ثبت تصویر هر گونه اطلاعاتی که ممکن است موجب شناسایی بیمار شود حذف شود.

در این نقطه و یا در ابتدای بخش بعدی باید تشخیص های بالینی بیمار را ارائه دهیم.

5. مدیریت و نتایج

در این بخش باید به روشنی برنامه درمانی و همینطور برنامه درمانی واقعی ارائه شده به همراه نتایج آن را شرح دهیم. برای خواننده مفید است که بداند بیمار چه مدت تحت درمان بوده و چند بار معاینه شده است. علاوه بر آن، باید تا جای ممکن در توصیف درمان مورد استفاده دقیق عمل کنیم. تنها گفتن این نکته که بیمار مراقبت های کایروپراکتیک دریافت کرده کافی نیست. باید دقیقاً ذکر کنید از چه شیوه درمانی استفاده کردهاید. اگر از شیوه درمانی جابه جایی ستون فقرات استفاده کرده اید، بهتر است نام تکنیک دقیقا بیان شود. همینطور، شرحی در مورد جابه جایی داده شود. به یاد داشته باشید که مطالعه موردی ما ممکن است توسط افرادی مطالعه شود که با جابه جایی ستون فقرات آشنایی ندارند و یا حتی اطلاعاتی در مورد چرخش کایروپراکتیک نداشته باشند.

همینطور در این قسمت می توان گزارشات مربوط به بهبود یا وخامت حال بیمار را ارائه داد. در هر صورت بهتر است از یک روش کاملا معتبر برای سنجش میزان پیشرفت استفاده کنیم. برای مطالعات موردی شاید لازم باشد تا از داده های مقیاس آنالوگ بصری و یا مجله کاربرد دارو استفاده شود. همچنین مفید است که در این قسمت دلایلی از چگونگی و چرایی پایان درمان ذکر شود. آیا تصمیم گرفتیم درمان را قطع کنیم و اگر چنین است دلیل آن چه بوده است؟ آیا بیمار از درمان منصرف شده یا ما او را به پزشک دیگری ارجاع داده ایم؟

6. بحث و بررسی

در این بخش سوالاتی که در مطالعه موردی مطرح شده را شناسایی می کنیم. وظیفه ما در این بخش توضیح فیزیولوژیکی کامل در مورد آنچه که مشاهده شده نیست. این کار معمولاً غیر ممکن است. همچنین مجبور نیستیم تمام فرضیه های احتمالی که می تواند شرایط بیمار را توضیح دهد تولید کنیم. در صورتی که یک مورد فیزیولوژیکی یا آسیب شناسی آشکار وجود داشته باشد، قطعاً باید آن را عنوان کنیم. اما به یاد داشته باشید که ما در اصل در حال نوشتن شرح مختصر بالینی هستیم نه یک مقاله علمی. در پایان درس هایی که از مطالعه موردی گرفته شده را به طور خلاصه بیان می کنیم.

7. تشکر و قدردانی 

این بخش مخصوص به کسانی است که در پروسه آماده سازی مطالعه موردی به ما کمک کردهاند. در این بخش لازم نیست از بیمار تشکر به عمل آید، هرچند می توان از آنچه به ما آموخته  قدردانی نمود. تشکر از دیگران مانند معلمان یا همکارانی که مستقیماً در تهیه مطالعه موردی شرکت نکردند الزامی ندارد.

8. مرجع 

منابع باید طبق دستورالعمل مولفان درج شود. تنها منابعی که مطالعه شده و یا از آن جهت پشتیبانی از مطالعه مورد استفاده کرده اید را ذکر کنید. بدون هیچ توجیه واضح بیش از ۱۵ منبع استفاده نکنید. همینطور سعی کنید از کتاب به عنوان مرجع استفاده نکنید، زیرا فرض بر این است که اکثر خوانندگان قبلاً این اطلاعات را دارند. همینطور به ارتباطات شخصی اشاره نکنید، زیرا خوانندگان راهی برای بررسی این گونه اطلاعات ندارند.

یک موتور جستجوی محبوب برای منابع انگلیسی، Medline است:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi

9. تصاویر

در صورتی که از جداول، اشکال و یا تصاویر استفاده کرده اید باید به همراه یک توضیح مختصر آنها را درج کنید. نمودار خوب آن است که حاوی اطلاعات کافی باشد تا بتواند بدون ارجاع قابل تفسیر باشد.

10. جداول

اشکال و تصاویر باید در انتهای نسخه نوشته شود.

11. مجوزها 

اگر جداول، اشکال، تصاویر و یا نقل قول ها از نشریات دیگر وام گرفته شده است باید یک نامه مجوز انتشار ناشر برای آن لحاظ شود. همینطور اگر از عکسی استفاده میکنید که ممکن است موجب شناسایی بیمار شود به اجازه کتبی آن نیاز دارید. علاوه بر آن رضایت مشتری جهت انتشار گزارش لازم است.

قالب مطالعات موردی

عنوان:

سرصفحه

نویسندگان:

a) نام، مدرک تحصیلی، سمت

b) نام، مدارک تحصیلی، سمت

c) ….

نام، آدرس و شماره تلفن نویسنده ناظر

تکذیب نامه

عبارتی که نشان از کسب رضایت بیمار دارد

منابع مالی پشتیبانی در صورت وجود

کلمات کلیدی (محدود به ۵ عدد)

چکیده: (حداکثر ۱۵۰ کلمه)

• مقدمه

• ارائه مطالعه موردی

• مدیریت و نتیجه

• بحث و بررسی

مقدمه:

شرایط توضیح مطالعه موردی را فراهم آورید و شرحی در مورد مطالعات موردی مشابه که پیش از این گزارش شده بیان کنید.

 ارائه مطالعه موردی:

a): جمله مقدماتی: به عنوان مثال یک خانم 25 ساله منشی اداره است که برای درمان سردردهای مکرر مراجعه کرده است.

b): ماهیت اصلی شکایت از جمله مکان، شدت و علائم مرتبط آن را توصیف کنید. به عنوان مثال سردردهای او در درجه اول در ناحیه استخوان پس سر قرار دارد، اما در طرف راست شدت آن بیشتر است. گاهی اوقات علائم به سمت شقیقه راست کشیده می شود. بیمار شدت درد خود را ۵ از ۱۰ اعلام کرد که با احساس ناحیه کشش در قسمت پشت سر همراه است. در هنگام درد شدید سر درد او همراه با تاری دید است.

c): همینطور شرح تاریخچه بیماری شامل زمان و شرایط وقوع و تکمیل شکایت ذکر می شود. به عنوان مثال این بیماری در حدود سه سال پیش آغاز شد و زمانی بود که او به عنوان کارمند ورود اطلاعات شروع به کار کرد. در سال گذشته تعداد سردردهای وی افزایش یافته و اکنون به ۳ الی ۴ روز در هفته رسیده است.

d): در مورد عوامل تسکین دهنده و تشدید کننده شامل واکنش به دیگر درمان ها توضیح داده شود. به عنوان مثال این سردرد در پایان روز کاری بیشتر شده و با استرس تشدید می شود. داروی اسپرین تا حدودی باعث کاهش درد می شود. وی به دنبال هیچ درمان دیگری نبوده است.

e): تاریخچه موارد سلامتی دیگر بیمار ذکر می شود. به عنوان مثال بیمار گزارش داده که به غیر از این مورد از سلامتی خوبی برخوردار است.

f): تاریخچه خانوادگی بیماری در صورت امکان عنوان میشود. به عنوان مثال هیچ سابقه خانوادگی از سر درد وجود ندارد.

g): خلاصه ای از نتایج معاینات که شامل معاینات عمومی، تجزیه و تحلیل وضعیت معاینه، ارتوپدی، معاینه عصبی و معاینه کایروپراکتیک به صورت خلاصه بیان می شود. به عنوان مثال، در معاینه خانم جوانی با ظاهر متناسب و با شکایت از سردرد مراجعه کرده است. دامنه حرکتی فعال گردن کامل و بدون درد بود، به جز اندکی در هنگام چرخش و خم شدن سر به سمت چپ. این حرکات در قسمت راست گردن همراه با ناراحتی بود.  فشار گردن در موقعیت خنثی منجر به ایجاد ناراحتی نمی شود. با این حال فشار گردن در هنگام چرخش و یا کشش به سمت راست باعث ایجاد درد میشود. معاینه عصب جمجمه طبیعی بود. عملکرد های حرکتی اندام فوقانی، حسی و رفلکس طبیعی بود. در حالت خوابیده لمس استاتیک نقاط تحریک دو طرف عضله گردن در قسمت ماهیچه نواری گردن و ماهیچه ذوزنقه ای تحریک پذیر بود. لمس حرکتی در ستون فقرات با محدودیت چرخش راست و چپ در قسمت فوقانی ستون فقرات همراه بود. همینطور سمت چپ ستون فقرات میانی گردن تا قسمت پایین ستون فقرات دارای محدودیت حرکتی بود. فشار خون بیمار110/70 گزارش شده است. آزمایشHoule’s   (نگه داشتن گردن در حالت کششی و چرخشی به مدت ۳۰ ثانیه) باعث بروز علائمی مانند سرگیجه نشد. هیچ گونه جراحت کاروتید وجود ندارد.

h):  بیماری مراجعه کننده سردرد تنشی مزمن تشخیص داده شد.

مدیریت و نتیجه:

a): در این قسمت شرحی از از جمله ماهیت درمان و تعداد دفعات مدت درمان به طور خاص توصیف می شود. به عنوان مثال، بیمار یک دوره درمانی شامل جابه جایی ستون فقرات گردنی و فوقانی قفسه سینه هر هفته سه بار به مدت دو هفته انجام داده است. ماساژ ستون فقرات شامل عضلات پاراسپاینال و کشش ماهیچه ذوزنقه فوقانی بود و علاوه بر این توصیه هایی در مورد حفظ وضعیت مناسب در محل کار ارائه شد. همچنین از بیمار خواسته شد تا از بالشتک گردنی استفاده کند.

b): در صورت امکان به اندازه گیرهای عینی پیشرفت بیمار اشاره شود. به عنوان مثال، بیمار دارای دفترچه بیماری سردرد است که نشان می دهد او در طی هفته اول درمان دو بار دچار سردرد شد و در هفته سوم به یک بار کاهش یافت. علاوه بر آن شدت سردرد های او در کل دوره درمان کاهش پیدا کرد.

c):  وضعیت درمان توضیح داده شود. به عنوان مثال، بر اساس گزارش پیشرفت بیمار در طی دو هفته اول، درمان وی دو جلسه درمانی اضافی به مدت دو هفته دریافت کرد. در هفته آخر مراقبت، او هیچ دردی را تجربه نکرد و همین طور نسبت به گذشته انرژی بیشتری احساس می کرد. پس از مجموعه ۴ هفته درمان او مرخص شد.

 بحث و بررسی:

بخش های فوق را ترکیب کنید. به عنوان مثال، تمایز بین سردرد میگرن و سردرد تنشی همیشه مشخص نیست. با این حال این مورد چند ویژگی از خود نشان می دهد.

مطالعه موردی و درسهای آموخته شده را خلاصه کنید. این مطالعه موردی نشان داد که سردرد بیمار از نوع سردرد تنشی بوده که به کمک دوره های ماساژ ستون فقرات و درمان پشتیبانی بافت نرم و همچنین مشاوره به سرعت درمان شد.

مراجع: استفاده از سبک ونکوور به عنوان مثال

1 Terret AGJ. Vertebrogenic hearing deficit, the spine and spinal manipulation therapy: a search to validate the DD Palmer/Harvey Lillard experience. Chiropr J Aust 2002; 32:14–26.

2

3

تصاویر: جداول، اشکال و تصاویر باید به ترتیب ظاهر شدن در متن شماره بندی شود.

شکل ۱: شدت سردرد در مقیاس آنالوگ تصویری (محور عمودی) در مقابل زمان (محور افقی) در طی چهار هفته تحت نظر و درمان قرار گرفت. درمان در روزهای 1, 3, 5, 8, 10, 12, 15, 18, 22, 25  صورت گرفت. میزان سردرد و شدت آن با گذشت زمان کاهش پیدا کرد.