احتمالاً شما صاحب کسب و کاری هستین یا تو فکر یه استارتاپ جدیدین و می‌خواین بدونین آیا ثبت علامت تجاری واقعاً یه مرحله ضروری است یا خیر؟ آیا این مرحله ضروری برای داشتن یه کسب و کار موفقه یا این که یه مورد دلخواهه و هیچ ضرورتی در انجامش نیست؟ پس با همراه باشین، البته قبل از این که جواب این سوال‌ها رو بدونین، باید یه چیزی ازتون بپرسیم:
چقدر وقت و تلاش خودتون صرف راه اندازی استارتاپ یا تجارت خودتون کردین؟ برای محصولی که تولید کردین چی؟ رسیدن به یه ارزش تجاری چقدر از سرمایه‌تون رو گرفته؟ آیا سخت تلاش کردین که تجارت خودتون رو تو ذهن مشتری‌ها، تبدیل به یه نام قابل احترام و قابل اعتماد کنین؟
حالا اگه با همه این اوصاف، شخص دیگه‌ای از نام تجاری شما سو استفاده کنه، چه احساسی بهتون دست میده؟ یا این که شما دارین ندونسته از نام تجاری استفاده می‌کنین که تو یه شرکت دیگه هم استفاده میشه! و یا حتی بدترین حالت …
همونطوری که برای ایده خودتون سراغ ثبت ایده و مالکیت فکری می‌رین، باید برای نام تجاری خودتون هم چنین کاری رو انجام بدین چون فرض کنین که شما برای ایجاد نام تجاری و وفاداری در ذهن مشتری چندین سال روی تجارت خودتون کار می‌کنین و یهو متوجه شدین که مارک تجاری شما، علامت تجاری قبلاً ثبت شده شخص دیگه‌ای رو نقض میکنه و دیگه نباید از این trademark استفاده کنین!! چه حسی بهتون دست میده؟
این کار ضرر زیادی برای کسایی داره که کلی وقت و انرژی صرف این کار کردن!!! آیا دوست دارین از چنین سناریوهای ویرانگری که می‌تونه به وجهه کسب و کار شما آسیب برسون، اجتناب کنین؟ از این اتفاقاتی که می‌تونه منجر به هدر رفتن تمام زحمات شما در ساختن نام تجاری (تصویر) بشه!
پس با این حساب شما باید به طور جدی راه محافظت از نام، هویت، علامت، آرم، تصویر، برند و غیره کسب و کار خودتون رو در پیش بگیرین که این امر با ثبت علامت تجاری برای کسب و کار شما حاصل میشه. در صورت استفاده و تبلیغ صحیح، علامت تجاری به با ارزش‌ترین دارایی یه تجارت تبدیل میشه. از این رو در نظر گرفتن ثبت مارک تجاری یه امر خیلی مهمه.
علامت تجاری چیه؟
قبل از این که با نحوه ثبت علامت تجاری آشنا بشین بهتره ببینیم که اصلاً خود trademark یعنی چی!
به زبان ساده، علامت تجاری یه مارک یا آرم است که نمایانگر تجارت شماست.
یه نماد بصری مانند امضای کلمه، نام، شکل دستگاه، برچسب، اعداد یا ترکیبی از رنگ‌هایی که مالک علامت تجاری برای کالاها یا خدمات یا سایر کالاهای تجاری استفاده میکنه تا اون محصول رو از سایر کالاها یا خدمات مشابه منشأ گرفته از مشاغل مختلف جدا کنه. علامت تجاری می‌تونه یه کلمه، نماد، آرم، برند، بسته بندی خاص، برچسب‌های بسته بندی، برچسب ساده یا ترکیبی از اینها باشه و توسط تولید کنندگان یا ارائه دهندگان خدمات برای شناسایی محصولات و یا خدمات خودشون استفاده میشه. این کار برای تشخیص محصولات یا خدمات مالکان از محصولات رقبا انجام میشه.
نمونه ای از علائم تجاری:
کوکاکولا و پپسی دو علامت تجاری از یک صنعت (نوشیدنی) هستن که به طور مشخص منبع یا مبدا کالا و همچنین نشونه‌ای از کیفیت رو مشخص می‌کنن.
علائم تجاری در ایران توسط کنترل کننده کل طرح‌های ثبت اختراعات و علائم تجاری، وزارت تجارت و صنعت دولت ایران ثبت میشن. این علائم تجاری تحت قانون ثبت trademark، ثبت شده‌اند و به مالک علامت تجاری حق شکایت در مورد خسارت هنگام نقض علامت های تجاری رو می‌دن.
با این حال، هر علامت تجاری که یکسان یا مشابه با یه علامت تجاری یا مارک تجاری ثبت شده موجود که برای اون درخواست ثبت شده است، باشه، دیگه قابل ثبت نیست. همچنین، ثبت علامت تجاری که احتمالاً باعث فریب یا سردرگمی بشه یا توهین آمیز باشه، در اکثر مواقع ممکن نیست.
چه کسی می‌تونه درخواست ثبت علامت تجاری کنه؟
هر شخصی که بتونه به عنوان یه شخص، شرکت، مالک یا شخص حقوقی باشه و ادعا میکنه مالک یه علامت تجاری است می‌تونه درخواستی برای ثبت trademark بده. درخواست ثبت علامت تجاری می‌تونه ظرف چند روز انجام بشه و سپس دیگه می‌تونین از نماد «TM» استفاده کنین.
زمان لازم برای ثبت نام علائم تجاری برای انجام تشریفات 8 تا 24 ماه است. پس از ثبت علامت تجاری و صدور گواهی ثبت نام، ممکنه از نماد ® (نماد ثبت شده) در کنار علامت تجاری خودتون استفاده کنین. به محض ثبت نام، علامت تجاری از تاریخ تشکیل پرونده به مدت 10 سال معتبر است که می‌تونه هر از چندگاهی تمدید هم بشه.
توابع مارک تجاری عبارتند از:
- سرویس یا محصول و منبع اون رو مشخص میکنه.
- کیفیت جنس رو تضمین میکنه.
- در تبلیغات خدمات یا محصول کمک میکنه.
انواع مختلف علامت تجاری:
- نام (شامل نام شخصی یا نام خانوادگی متقاضی یا سلف در تجارت یا امضای شخص).
- یه کلمه ساخته شده یا یک کلمه اختراع شده یا هر کلمه دیگه‌ای که فرد دلش می‌خواد و البته نباید توصیف مستقیم شخصیت یا کیفیت کالا یا خدمات باشه.
- حروف الفبا یا اعداد یا هر ترکیبی از اونها.
- تصویر، نماد، مونوگرام، اشکال 3 بعدی، حروف و غیره.
- علائم صدا در قالب صوتی.
مدارک مورد نیاز برای ثبت trademark
- مدارک هویت اشخاص حقیقی (کپی شناسنامه، کپی کارت ملی).
- مدارک هویت اشخاص حقوقی (آگهی تاسیس و هر گونه تغییرات).
- اگه یه برند لاتین باشین یا ریشه عربی داشته باشین، باید کارت بازرگانی داشته باشین.
- نمونه علامت تجاری (باید یه نمونه رو آپلود کرده و همزمان با پر کردن اظهارنامه و چند نمونه گرافیکی از علامت رو همراه با مدارک دیگه ارسال کنین.)
- باید مدارکی رو که نشون دهنده فعالیت شما در حوزه معینی مثل آموزشی، پزشکی و …باشه رو که می‌خواین علامت مربوط بهش رو ثبت کنین، بدین.
- چنانچه می‌خواین در صورت نیاز از حق تقدم استفاده کنین باید مدارک مربوط به اون رو همزمان که اظهارنامه رو ارسال می‌کنین، بفرستین.
- کپی جواز تاسیس بهره برداری، پروانه ساخت و یا هر گونه مجوز فعالیت (برای اشخاص حقوقی).
- مهر شرکت.
- اگه متقاضی ثبت علامت تجاری خارجیه، باید معادل ارزی هزینه‌های ثبتی رو بپردازه.
- هزینه اظهارنامه اشخاص حقیقی و حقوقی مطابق جدول تعیین شده.
- مدارک مربوط به نماینده یا وکیل که دارای حق امضا باشن (البته اگه برای انجام مراحل ثبت، از وکیل استفاده می‌کنین).
مراحل ثبت علامت تجاری
اول از همه باید به یه پایگاه اینترنتی مالکیت صنعتی، قسمت ثبت مارک تجاری برین و اظهارنامه ثبت trademark رو در سامانه تکمیل کنین، تو این پایگاه یه لینک ثبت نام هم وجود داره که باید روی اون کلیک کنین و سپس وارد اولین مرحله از ثبت نام بشین و هر مرحله رو با توجه به چیزی که ما براتون در قسمت‌های بعدی ذکر می‌کنیم انجام بدین:
- انتخاب نوع اظهارنامه
- پرکردن مشخصات مالک (اطلاعات شخص حقیقی یا حقوقی رو وارد کنین و اگه فرد، وکیل یا یه نماینده قانونی داشت، مشخصات اون رو وارد کنین)
- بارگذاری مدارک ذکر شده (یادتون باشه مدارک برای ثبت علامت تجاری باید اسکن شده باشن)
- بررسی دوباره و تایید اطلاعات و مدارک
- پرداخت هزینه ثبت، به صورت اینترنتی
- دریافت شماره اظهارنامه و رمز از طریق تلفن (بعد از اتمام ثبت نا، سیستم شماره همراه شما رو می‌گیره و کد رهگیری و کلمه عبور رو براتون ارسال میکنه)
حالا نوبت به امضای نسخه تایید شده میرسه که فرد موردنظر باید یکی از نسخه‌ها رو با مدارکی که قبلاً برابر با اصل شدن، همراه با فیش به آدرس مرکز ارسال کنن.
بعد از تکمیل اضهارنامه ثبت علامت تجاری و ارائه مدارک، کارشناس مربوطه به موضوع رسیدگی میکنه و نتیجه نهایی رو اعلام میکنه. نتیجه ممکنه شامل ثبت یا رد علامت تجاری باشه.
اگه ایرادی وجود نداشته باشه، بعد از انجام رسیدگی و تایید ثبت علامت تجاری نوبت واریز مبلغ نهایی میشه که تاریخ اون به متقاضی اطلاع داده میشه و سپس از طریق سایت در روزنامه رسمی قوه قضاییه اعلام میشه و بعد از یک ماه وارد پرونده در سایت اداره مالکیت صنعتی میشه.
بهتره در جریان باشین که بعد از تهیه مدارک و ثبت نام در سامانه، باید درخواست خودتون رو از طریق سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور پی گیری کنین. البته علاوه بر این روش، فرایند پیگیری و تکمیل درخواست در سامانه از طریق ایمیل و پیامک هم قابل انجامه پس باید آدرس ایمیل و شماره همراه معتبری رو به سیستم بدین که بشه مراحل رو از طریق اونها پیگیری کرد و روند درخواست با مشکل روبرو نشه!
بعد از انتشار آگهی ثبت برند هم ممکنه شخص ذی‌نفعی اعتراضی داشته باشه که در این صورت اداره مالکیت صنعتی، رونوشت اعتراض نامه رو برای شخص متقاضی می‌فرسته و به اون مهلت میده تا از خودش دفاع کنه! فرد متقاضی هم با ارائه اسناد و استدلال‌های خودش، اعتراض نامه رو به اداره می‌فرسته. اگه متقاضی یادداشت متقابل رو بفرسته، اداره کپی اون رو در اختیار فرد ذینفع قرار میده و سپس تصمیم می‌گیره که علامت تجاری رو ثبت یا رد کنه!
مقررات جزایی
به دعاوی حقوقی و جزایی مربوط به علامت های تجاری در محاکم تهران رسیدگی میشه. (ماده 46 قانون ثبت اختراعات و علائم).
براساس قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب سال 1362 برای اشخاصی که علائم ثبت شده بقیه رو جعل کنن و یا با این می‌دونن این علامت تجاری قبلاً به ثبت رسیده ولی باز هم از اون استفاده کنن و یا با تغییراتی جزیی در اونها به طوری که بقیه رو با این کارشون فریب بدن، 74 ضربه شلاق در انتظارشونه!!
همچنین به موجب ماده 123 هر کسی که محصولی رو که دارای علامت مجعول یا تقلیدیه یا دارای علامتیه که توسط شخص دیگه‌ای ثبت شده استفاده شده از کشور صادر یا به اون وارد کنه، به حبس از سه ماه تا سه سال محکوم میشه. ضمناً به موجب ماده 124 اشخاص ذیل به حبس تا شش ماه محکوم میشن:
- کسایی که علامت تجاری اجباری رو روی محصولی که اجباراَ باید دارای اون علامت باشه، استفاده نکنن.
- کسایی که عمداً محصولی رو به معرض فروش بذارن یا بفروشن که دارای علامتی نباشه که برای او محصول اجباری است.
